Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΧΝΑΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ

Η Άχνα με τον τον τύπο του ονόματος Άθνα, πρωτοεμφανίζεται σε ιστορικά έγγραφα της Φραγκοκρατίας του 15ου αι. ως μικρό χωριουδάκι που άνηκε στις γαίες του βασιλικού οίκου των Λουζινιανών. Πόσους κατοίκους είχε δεν αναφέρεται
Περί τα τέλη της Τουρκοκρατίας (γύρω στο 1850) αναφέρεται στους καταλόγους του Talaat – Effendi ότι είχε 31 φορολογούμενους κατοίκους. Αν λογαριάσουμε τώρα κατά αναλογία των αριθμών που δίδει ο Mas Latrie ότι στους 14,120 φορολογούμενους αντιστοιχούν περίπου 74,000 ψυχές , τότε οι 31 φορολογούμενοι κάτοικοι της Άχνας αντιστοιχούν περίπου σε 162 ψυχές και επομένως η Άχνα κατά τα τέλη της Τουρκοκρατίας η Άχνα θα είχε περίπου 162 κατοίκους .το 1878 η Κύπρος παραχωρήθηκε από την Τουρκία στην Αγγλία και την περίοδο της Αγγλοκρατίας αρχίζουν επίσημες απογραφές και έχουμε έκτοτε ακριβείς αριθμούς του πληθυσμού των κατοίκων τους οποίους σημειώνουμε με τα σχετικά σχόλια μας :
Έτος αριθμός κατοίκων
1850 162. Επί Τουρκοκρατίας.
1881 407. Πρώτη απογραφή της Αγγλοκρατίας, παρουσιάζει αύξηση του πληθυσμού κατά 245 κατοίκους δηλ. αύξηση κατά 151% σε 30 χρόνια. Φαίνεται ότι η αύξηση οφείλεται σε άλλους λόγους παρά σε γεννήσεις και πιθανό σε απορρόφηση των γύρω χωριών της Τραχείας , του Πιλάτου κ.α.
1911 742. Παρατηρείται αύξηση σε 30 χρόνια κατά 335 κατοίκους ήτοι αύξηση κατά 82,30% που σημαίνει ότι στο χωριό εγκαθίστανται κάτοικοι από άλλα χωριά.
1931 1238. Παρατηρείται αύξηση σε μια 20ετία κατά 496 κατοίκους δηλαδή κατά 67% που αποτελεί δήγμα της συνεχούς εγκαταστάσεως κατοίκων από άλλα χωριά.
1946 1986. Εδώ παρατηρείται σε 15 χρόνια αύξηση του πληθυσμού κατά 748 κατοίκους ήτοι κατά 60,42% . Τούτο είναι δηλωτικό της συνέχισης εγκαταστάσεως ξένων.
1960 1833. Εδώ παρατηρείται μείωση του πληθυσμού στο διάστημα μιας 15ετίας κατά 153 κατοίκους ήτοι μείωση κατά 7.70% . η μείωση πρέπει να αποδοθη σε μετανάστευση, ιδίως στην Αγγλία, κατά τα ταραγμένα χρόνια του Απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959 αλλά και λόγο της λήξεως του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Περισσότεροι των μεταναστών άνηκαν στην παράταξη των Ακελιστών – Κουμμουνιστών.
1973 1971. Η πρώτη απογραφή της Κυπριακής Δημοκρατίας παρατηρείται αύξηση σε 13 χρόνια κατά 138 κατοίκους ήτοι αύξηση κατά 7.52 % που δεν φθάνει ακόμα τα φυσιολογικά όρια γιατί μερικοί των κατοίκων εγκαθίστανται ως επιστήμονες, δάσκαλοι ή υπάλληλοι εκτός της Άχνας.
1991 1900. Πρόσφυγες Αχνιώτες στο Δασάκι της Άχνας παρατηρείται μείωση στα 18 χρόνια της προσφυγιάς λόγο της εισβολής του Αττίλα 71 κάτοικοι . οι κάτοικοι πήγαν προσφυγες σε άλλα μέρη της Κύπρου ή στο εξωτερικό.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

Κοινοτικό Δημοτικό Σχολείο λειτουργούσε στην Άχνα πριν από την Αγγλική Κατοχή του 1878, αλλά το μεγάλο κτίριο του Αρρεναγωγείου θα κτίσθηκε γύρω στο 1880. Μπορούσε άνετα να χωρέση περί τους 150 μαθητές. Όπως μαρτυρείται από το Cyprus Blue Book της Αγγλικής Κυβέρνησης του 1899-1900 στο Σχολείο φοιτούσαν 27 μαθητές και 4 μαθήτριες δηλ το σχολείο ήταν κοινό αρρένων και θηλέων. Δεν ξέρουμε ποια ήταν αυτά τα 4 τολμηρά κορίτσια που πήγαιναν σχολείο δίπλα -δίπλα με τα αγόρια. Μεταξύ των δασκάλων της πρώτης δεκαετίας του 1890 ήταν και ο Νίκος Οικονομίδης, ο μετέπειτα λογιστής της Αρχιεπισκοπής. Ήταν Λευκωσιάτης αδερφός της μητέρας του Κωνσταντίνου Σπυριδάκι, Γυμνασιάρχη του Παγκύπριου Γυμνασίου και αργότερα Υπουργού Παιδείας της Κύπρου.
Το Παρθεναγωγείο νομίζω κτίσθηκε κατά το 1905 στην αυλή της Εκκλησίας της Αγ. Μαρίνας. Ήταν μια μικρή αίθουσα που μπορούσε να στεγάση το πολύ 50 μαθήτριες. Πάνω από την πόρτα της εισόδου του σχολείου ήταν εντοιχισμένη μια πλάκα με το εξής απόφθεγμα :
‘ Η παιδεία κόσμος ταις γυναίξιΠηγή: ”Η ΑΧΝΑ” έκδοση Συνεργατικού Ταμιευτειρίου Άχνας υπό την καθοδήγηση του Κυριάκου Χ΄΄Ιωάννου.

H ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΤΡΑΧΕΙΑΣ

Στη μεσαιωνική τοποθεσία της Τραχειάς η Τραχειάδος σώζεται ως σήμερα σε καλή κατάσταση η εκκλησία της Παναγίας της Τρασειάς , του 15αι. μ.Χ., με τον τάφο του ιδρυτή της στον βόρειο τοίχο. Είναι μια μονόκλιτη εκκλησία με καμαρωτή στέγη, με υπολείμματα ενός καμπαναριού στην οροφή της.
Η εκκλησία, από ότι θυμάμαι απιο την παιδική μου ηλικία, είχε πολλές τοιχογραφίες σχεδόν σ’ όλο τον νότιο τοίχο απέναντι στην πόρτα του βορρά. Τα μάτια των αγίων ήταν ξεσμένα με αιχμηρό εργαλείο – μαχαίρι ή κάτι άλλο- φυσικά από τους Τούρκους του γειτονικού Περγάμου. Κατά τά άλλα οι τοιχογραφίες ήταν φθαρμένες αλλά αρκετά ευδιάκριτα τα σώματα των αγίων με τις στολές τους και τα χρώματα των τοιχογραφιών. Περί τα μέσα του αιώνα μας η Επιτροπή της Εκκλησίας της Αγίας Μαρίνας της Άχνας επέχρισε με γύψο τις τοιχογραφίες αυτού του τοίχου προς εωραισμό και σήμερα δεν φαίνονται. Μονάχα σε μια μικρή κόγχη που βρίσκεται κοντά στην πόρτα του βορρά σώζονται μερικές παλαιές τοιχογραφίες.
Μιά φορητή εικόνα της Παναγίας του 1550 αρκετά φθαρμένη μεταφέρθηκε από κατοίκους της Άχνας στην εκκλησία της Αγ. Μαρίνας και κάθε χρόνο στη γιορτή της Παναγίας την 21 Νοεμβρίου επαναφέρεται στην Τρασείαν και γίνεται λιτανεία. Επίσης τον καιρό της ανομβρίας επαναφέρεται η εικόνα στην Τρασειάν και γίνεται λειτουργία και δέηση προς κατάπαυση της ανομβρίας.
Η Παναγία της Τρασειάς είναι ο ακοίμητος φρουρός της Άχνας από τα κακά που έρχονται από τον νότο.

Το ποίημα που συνέταξε ο απόδημος συγχωριανός μας Ανδρέας Πάμπος εκφράζει όλων των Αχνιωτών το παράπονο, την νοσταλγία και τον πόθο της επιστροφής. Ο Ανδρέας Πάμπος ανέπτυξε μεγάλη πολιτιστική δραστηριότητα ως Γενικός Γραμματέας της Κοινότητας Yarmouth και ως πρόεδρος του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Great Yarmouth και Περιχώρων.